Yaratıcılık, bir çocuğun yaşam becerilerinin niteliğini belirleyen kıymetli bir yol arkadaşıdır. Çocuğun potansiyelini tam olarak gerçekleştirebilmesi ve ileride yaratıcı bir yetişkin olması için dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır.

Bunlar;

• Çocuğa gerçek ilgi, sevgi ve kabulün gösterilmesidir. Çocuklarda yeterliğin ve yaratıcılığın gelişmesinde en önemli faktör anne-babaların onlara yeterli derecede destek ve şefkat göstermesidir.
• Anne-babaların çocuklarıyla birlikte çeşitli etkinlikler yapması ve beraber hayal kurmasıdır.
• Çocukları soru sormaya teşvik etmektir. Çünkü, soru soran çocuk farklı düşünmeye yatkın çocuktur.
• Çocuklara serbest zaman fırsatı tanımaktır. Kendi zihniyle baş başa kalan çocuk yaratıcılığı ile de tanışır.
• Çocuklara sorumluluk vermektir. Sorumluluk alan ve bunları başarıyla yerine getiren bir çocukta yaratıcı düşünme becerisi gelişecektir.

Çocukla Çocuk Olmak

Şu anda yaşadığımız süreç, pek alışık olmadığımız ve sıklıkla karşılaştığımız bir süreç değil. Engellenmişlik ve kaygının hakim olduğu bu zaman diliminde, hepimiz evde çocuklarımızla her zamankinden daha fazla vakit geçiriyoruz ve bu zaman dilimini çocuklarımızla beraber etkinlikler ve sosyal aktiviteler yaparak dolu dolu geçirebilir ve bugünleri bir fırsat haline dönüştürebiliriz. Bu süreçte evde çocuklarımızla birlikte;

• Evde okuma saatleri yaparak bol bol kitap okuyabilirsiniz.
• Birlikte bir tekerleme öğrenebilir, şiir ezberleyebilir ya da büyüklerimize mektup yazabilirsiniz.
• Birlikte akıl ve zeka oyunları oynayabilir, satranç ve dama oynayabilirsiniz.
• Bir çiçek dikip büyütebilir, okula başladığımızda bir arkadaşına hediye etmesini sağlayabilirsiniz.
• Mutfakta zaman geçirebilir, çocuğunuza bazı sorumluluklar verebilirsiniz.
• Anne ve baba olarak, çocuklarınıza kendi çocukluk anılarınızı anlatabilirsiniz.
• Herkes için günde en az yarım saat hareket zamanı olmalı. Herkes bildiği ve sevdiği bir aktiviteyi yapmalı. Bu konuda beden eğitimi öğretmenlerimizin verdiği hareketleri ve etkinlikleri beraber yapabilirsiniz.

İnternet ve teknoloji bağımlılığı, kişinin bağımlısı olduğu teknolojik ürüne ulaşamadığında yoksunluk yaşadığı bir durumdur. Teknoloji bağımlılığının belirtileri; yalnızca birkaç dakika diyerek saatler harcamak, uzun süre bilgisayar ya da tablet kullanımı sonucu fiziksel şikayetlerde bulunmak, teknolojiye ya da internete girmek için yemek öğünlerinden, derslerden ya da sorumluluklardan ödün vermek vs..

Teknoloji Bağımlılığını Azaltmak İçin Alınabilecek Önlemler;
✔Çocuklarınızı arkadaşları ile doğal yollardan görüşmeleri için yönlendirin, akran grupları içerisinde sosyalleşmesini sağlayın.
✔Çocuklarınızı yetenek ve ilgi alanlarına uygun spor dallarına yönlendirin.
✔Çocuğunuzun arkadaşlık ilişkilerini destekleyin, onları bir araya getirecek aktivite planlayın.
✔Çocuğunuzun bilgisayar kullanımını kontrol edin ve sanal ortamdaki arkadaşlarını tanıyın.
✔Bilgisayarlarınızda güvenli internet uygulamalarının olmasına özen gösterin.
✔Uzun süreli bilgisayar kullanan çocuğunuzu engelleyemiyorsanız mutlaka uzman yardımı alın.

Dışarı çıkmanın çok da sağlıklı olmadığı bu günlerde çocuklar için, bu tatil evde bilgisayar ve tablet ile zaman geçirmek, bol bol televizyon izlemek için bir fırsat oluşturdu. Ancak biliyoruz ki teknolojinin çocuklarımıza, çocuklarımızın zihinsel, duygusal ve fiziksel gelişimine verdiği zarar azımsanacak kadar az değil. Ancak içerisinde bulunduğumuz çağ gereği çocuklarımızı teknolojiden tamamen uzaklaştırmak, yasaklamak ne doğru ne de mümkün. Özellikle yasaklamak, “yasak” kelimesini kullanmak asla işe yaramayacak bir yöntem.

Neden mi?

Çünkü;

• Yasak bir şeyi yapmak çekici, heyecan vericidir.
• Yasak şeyler merak uyandırır.Bastırılmışlığa, özgürlüğünün kısıtlandığı hissine neden olur.
• Özentiliği beraberinde getirir, özenen çocuk eksiklik hissine kapılır.
• Tüm bu durumlarda çocuk teknolojiyi her zamankinden daha fazla kullanmayı ister.
• Bu aşamada yasaklamak yok sınır koymak, doğru kullanıma teşvik etmek var.

 Peki doğru kullanım nasıl sağlanır, sınır nasıl konur?

1)Öncelikle çocuğunuzun teknolojiyi neden bu kadar aktif kullandığını, neden bilgisayar/tablet başında bu kadar vakit geçirdiğini bilmek gerekli.

Neden olabilir?

• Oyun, çocuğun yaşadığı sıkıntılardan uzaklaşmak için kullandığı bir kaçışsa,
• Sosyal olma isteği varsa,
• Sorunlarla mücadele etme yöntemiyse,
• Gerçek hayatta yapamadığını yapmanın bir yoluysa,
• Kullandığı uygulama ile ilişkili sürekli bir gelişim sağlıyorsa,
• Teknoloji kullanımı ile ilgili yeterli bilgiye sahip değilse,
• Bağımlı bir arkadaş çevresine sahipse,
• Merak duyuyorsa,
• Canı sıkılıyorsa, teknoloji ile fazlaca içli dışlı olabilir.

2)Çocukların tablet, telefon ve bilgisayarında hangi uygulama ve oyunların olduğu bilinmeli.

Çocuklarımızın bilgisayar/tabletinde ne olmamalı?

• Canlılara zarar vermek üzere kurgulanan, sıra dışı yaratıklar içeren şiddet ve korku oyunları
• Hırsızlık, argo konuşma ve olumsuz davranışa teşvik eden oyun ve uygulamalar
• Tanımadığı insanlarla sohbet etme imkanı sunan oyun ve uygulamalar
• Uygunsuz içeriklerin reklamlarına yer veren uygulamalar
• Çocukların özel bilgilerini paylaşabileceği sosyal medya uygulamaları

3)Çocukların oynadığı oyun ve kullandığı uygulamaların yaş sınırları bilinmeli, kontrol edilmeli.

Bunu çocuklarımızın bize söyledikleri;

“Anne bu oyun korkunç değil, ben korkmuyorum”

“Bu oyunun içinde kan/şiddet yok”

“İçinde küfür/argo geçmiyor” gibi cümlelerden anlamaya çalışmak mümkün değil. Bunun için mutlaka oyunların üzerindeki etiketlere dikkat etmek ve okumak gerekiyor.

4)Çocukların tablet/bilgisayar/telefon ile geçirdiği sürenin farkında olunmalı, doğru zamanlama yapılmalı.

• 0-18 ay: Sadece görüntülü konuşma. Oyun-video hiç yok.
• 18-24 ay: Sadece ebeveynin uygun gördüğü içerik.
• 2-5 yaş: 1 saat
• İlkokul: 1,5 saat
• Ortaokul: 2 saat
• Lise: Kotalı kullanım

5) Teknoloji kullanımının, ekran bağımlılığının bize ve çocuklara verdiği zararın farkında olunmalı, bu zararlar çocuklara doğru şekilde aktarılmalı.

• Uzun süreli ekran kullanımı sırt ve boyun ağrılarına neden olabilir, duruş bozukluğuna yol açabilir.
• Uzun süre ekrana bakmak görme bozukluklarına neden olabilir.
• Yine uzun süreli ekran kullanımı ve mavi ekran ışığı uykuya dalmamızı sağlayan melatonin hormonunun salgılanmasını azaltabilir ve uyku kalitemizin düşmesine neden olabilir.
• Ekran süresi arttıkça fiziksel aktivite azalır ve bu da kilo artışına sebep olabilir.
• Ekran karşısında fazla vakit geçirmek, oyunlarda bir sonraki level’a geçme, sevdiğimiz dizinin bir bölümünü daha izleme, sürekli mesaj kutusunu ve sosyal medyayı kontrol etme isteği, sorumlulukları ertelemeye, sorumluluk bilincinin düşmesine neden olabilir. Eğer bu duruma “dur” diyemiyorsak dürtü kontrol bozukluğuna dahi yol açabilir.
• Ekran süresi arttıkça sosyal/gerçek ilişkiler azalabilir. Oyun oynarken, dizi/film ve video izlerken zamanın nasıl geçtiğinin farkına varamayıp, mekan yetisini kaybedebilir, fiziksel ve duygusal ihtiyaçlarınızı ikinci plana erteleyebilirsiniz. Bu durum zaman geçtikçe yalnızlık hissine ve depresyona neden olabilir.

6)Tehlikeli oyunlar ve içerikleri bilinmeli.

• Argo küfürlü konuşmalar içeren oyunlar: LOL, FAR CRY vb.
• Korku ögeleri içeren oyunlar: GRANNY, FAR CRY, MORTAL KOMBAT, WİTCHER 3, SLENDERMAN vb.
• Cinsellik içeren oyunlar: GTA,WİTCHER 3 vb.
• Şiddet içeren oyunlar: GTA, PUBG, CS GO, GRANNY, FORNITE, SLENDARMAN, LOL, FAR CRY, MORTAL KOMBAT, WİTCHER 3 vb.
• Çevrimiçi çok oyunculu oyunlar: PUBG, FORNİTE, LOL vb.
• Kışkırtan, teşvik eden oyunlar: Mavi Balina vb.
• Ayrımcılık ve ırkçılık içeren oyunlar
• Uyuşturucu kullanımı içeren oyunlar
• Kumar ve bahis içerikli oyunlar

Peki hangi oyun ve uygulamalar güvenli ?

 Tasarım ve planlama becerisini, yaratıcılığı, bütçe yönetimini, çevre bilincini,  problem çözme yetisini destekleyen Minecraft, SIM City Built, Roblox, Ateş ve Su gibi oyunları;  Fifa, PES, NBA gibi spor oyunlarını süre sınırlamasını aşmadan çocuklarınıza güvenle oynatabilirsiniz.

7)Çocuklarımızın her konuda olduğu gibi teknoloji kullanımı konusunda da bizi örnek aldığının bilincinde olmalıyız.

Bu aşamada mutlaka kendimizi de sorgulamalı, gerekirse kendi teknoloji kullanımımıza da sınır koymalıyız. Yemek zamanlarında, masa üzerinde ekrana yer vermemeli, tuvalete ve yatağa teknoloji ile girmemeliyiz. Akşam ailece geçirdiğimiz zaman dilimlerinde gerçek iletişim kurmalı, ilgi alanlarımızı keşfetmeli, ailemizle birlikte mutlu ve etkileşim içerinde olduğumuz etkinliklere yönelmeliyiz. Unutmayın; hiçbir çocuk yoktur ki anne ve babası oyun oynarken kendisi tableti tercih etsin.

(Konu ile ilgili daha ayrıntılı bilgiye ulaşmak isteyen velilerimiz Doç. Dr. Yavuz Samur un "Yeni Bildiriminiz Var" adlı kitabını inceleyebilirler.)

Bu hafta rehberlik derslerinde öğrencilerimize uyguladığımız Beier Cümle Tamamlama Testi, insan algısını ve hayata bakış açısını ortaya çıkaran psikometrik bir testtir. Okullarda 8-16 yaş arası öğrencilere bireysel ve grup halinde uygulanabilen test kısa sürede biten ve kolay değerlendirilebilen bir testtir.

Testte bulunan maddeler kişinin geçmişe ve geleceğe karşı tavırları, benlik duygusu ve kendi yeteneklerine karşı tavırları, anne ve babaya karşı tavırları, ev ve aile ilişkilerine karşı tavırları, arkadaşlara ve otoriteye karşı tavırları, korku ve endişeleri, suçluluk duyguları, okul ve işe karşı tutumları ile ilgili tavırlarını anlamaya yöneliktir.

❗️Test tabi tutulan bireyin iç dünyasına ilişkin sorunları ortaya çıkarır.
❕Diğer yansıtma testlerine göre güvenilirliğini hiç kaybetmeyen ve geçerli olan bir testtir.
❗️Bireye zorlama gerektirmeden tamamen özgürce iç dünyasını yansıtacak şekilde cevap seçenekleri sunmaktadır.
❕Testi uygulayan kişinin etkisi bulunmamakta, taraf tutması engellenmektedir.
❗️Sorunların tespiti ve tedavisi için önemli ipuçları vermektedir.

Bağımlılık, kişinin bağımlı olduğu nesne veye davranış üstünde kontrolünü kaybetmesi ve onsuz bir yaşam sürememeye başlamasıdır. Bağımlılık süreç içinde gelişen bir hastalıktır. Kişi bağımlı olmadan önce bazı evrelerden geçer. İlk etapta kişinin “kullansam acaba ne olur?” merakı bağımlılık sürecini başlatır. Ardından sosyal çevrede madde kullanımının pekişmesi yer alır. Bu noktadan sonra da maddenin kötüye kullanımı ve bağımlılık ortaya çıkar.

• Çocuğunuzu zararlı alışkanlıklardan korumak için;
• Stresle nasıl başa çıkılacağı konusunda çocuğunuza iyi model olun,
• Çouğunuzun cebine ihtiyacından fazla para koymayın,
• Hataları konusunda affedici olun. Hatalarını düzeltme görevini ona vererek bireysel sorumluluğunu üstlenmesine yardımcı olun,
• Spor ve sanatla ilgilenen çocukların özgüveni yüksek olur ve genelde zararlı alışkanlıklardan uzak dururlar,
• Çocuğunuzla aranızda daima güçlü bir bağ olmasına özen gösterin.

Öğrencilerin ilgi alanlarını, yeteneklerini, güçlü ve zayıf yönlerini belirlemesi meslek seçiminde doğru kararı alabilmesinde büyük önem taşımaktadır. “Hangi mesleği seçersem daha mutlu ve başarılı olurum” sorusu çocuğun gelişim sürecinde cevap aradığı soruların başında gelmektedir. Çocuk bu soruya cevap ararken ebeveynlerinin istek düşünce ve beklentilerinden ziyade kendisini daha mutlu ve başarılı edecek alanlara yönelmesi geleceği için atacağı adımların en önemlisidir. Bu noktada öğrencinin sorduğu soruya cevap verebilmesinde ebeveynler gerekli kaynakları sunarak çocuklarına yardımcı olması gerekmektedir. Ayrıca ebeveynler bu süreçte asıl karar vericinin çocuk olduğunu asla unutmayarak, çocukları için ilgi çekici ve destekleyici ortamlar yaratarak, çocuklarının kendi ilgilerini keşfetmelerini sağlamak ve çocuklarının fikirlerini yargılayıcı olmayan bir tavırla dinlemeleri çocuklarının mutlu ve başarılı bir geleceğinde anahtar rol oynayacaktır.

Ebeveynler Ne Yapmalı?

• ”Senin önceliğin ne?” sorusu çocuk ve ebeveynler tarafından açıklığa kavuşturulmalıdır. Çocukla karşılıklı diyalog halinde konuşmalı, tek yönlü monoloğa dönmemelidir. Çocuk kendisinin dinlendiğini ve önem verildiğini hissetmelidir.
• Ailenin iyi bir gözlemci olması da çocuğun matematik, görsel, duygusal, bedensel, içsel veya doğa zekâsı olup olmadığını ortaya koyar ve çocuğun kendini özünü keşfetmesine yardımcı olur.
• Çocuğu cesaretlendirmek, evde rahat ve huzurlu bir ortam sağlamak, kendisini güvende ve değerli hissettirmek, başarısını artıracaktır. Temel güven duygusu gelişmiş bir çocuk tüm yeteneklerini ortaya çıkarabilir.
  
  

Ebeveynler Ne Yapmamalı?

• Çocuktan yapabileceğinin fazlasını istemek en sık karşılaşılan hatalar arasında yer almaktadır. Yüksek motivasyon sahibi ebeveynler, başarıya hiçbir zaman doymayarak, çocuklarından hep daha fazla başarılı olmalarını istemektedir. Bu durumda da çocuk kendi isteklerinden ziyade ebeveynleri tatmin olma yoluna gitmektedir.
• Bazı ebeveynler ise tam tersine pasif bir yaklaşım göstererek çocuklarına hiç müdahale etmemektedirler. Bu durum da doğru bir yaklaşım değildir. Sözü edilen durum ebeveynlerin çocuğa fazla güvenmesinden kaynaklanabileceği gibi ebeveynlerin ilgisizliğinden de kaynaklanmaktadır.

Çocuklar biz büyüklerden duyduklarından daha ziyade yaşamımıza aktardıklarımızdan, alışkanlıklarımızdan ve durumlar karşısında tepkilerimizden beslenirler. Gördükleriyle, duyduklarıyla değer anlayışlarını oluştururlar. Bu noktada değerler eğitiminin bir parçası olan adalet değerinin çocuklara kazandırılması evde aile bireylerinin, okulda öğretmeninin ve yaşamdaki tanık oldukları birçok kişinin oluşturdukları adalet anlayışının bir sentezi olarak kendisini gösterir. Bu sentez çocuğun adalet duygusunda benmerkezci başlangıcını dengeye sokarak insan ilişkilerinin düzenlemesinde yardımcı olur. 

Çocuğunuza Adalet Değerini Kazandırmak için;

• Çocuğunuz bir konu hakkında yargıda bulunduğunda hangi temele dayandırdığını ona sorun. Varsayımlarla hareket ederek bir yargıya ulaştığında onu uyarın ve düşünmesini sağlayacak sorular sormayı deneyin.
• Çocuğunuzun sergilediği olumsuz bir davranış sonrasında bir yaptırımla dönüt vermek istediğinizde, vereceğiniz dönütün hata ile eşdeğer olmasına özen gösterin.
• Adil davranmak her zaman eşit, aynı davranmak anlamına gelmez. Çocuklarınızın yaş düzeylerini, cinsiyetlerini ve kişilik özelliklerini göz önüne alarak adil bir denge bulmaya çalışın.
  
  
  
  

Duygusal gelişim okul öncesi dönemle başlar ve ilerleyen yıllarda gelişerek devam eder. Duygusal gelişimde önemli nokta çocuğun olay karşısında hissettiği duygunun farkına varabilmesi, bu duyguyu kabullenebilmesi ve en doğru şekilde ifade edebilmesidir. Çocuk hangi duyguyu yaşarsa yaşasın bunların çok doğal olduğunu bilmeli, bu duyguyu bastırmamalı ancak bu duygunun kaba ve kötü davranış şeklinde aktarılmayacağını bilmelidir. Çocuğun, yaşadığı duygular yüzünden yargılanmadığını, suçlanmadığını ve hala sevildiğini bilmesi onu rahatlatacak, duygularının kabul gördüğü ortamda büyüyen çocuk, olaylar karşısında doğal olarak gelişen duyguları ile ilgili suçluluk ve korku duymayacaktır.

Okulların açılmasına iki gün kala artık tatil modundan çıkıp okul düzenimize dönmekte fayda var. Bunun için hafta sonunu evde geçirebilir, dinlenmeye yönelik aktiviteler planlayabilir (film izleme ,kitap okuma, ailece kutu oyunları oynama vb) , uyku saatlerinizi tekrar düzenleyebilirsiniz. Ayrıca okul tarafından verilen çalışmalarla ilgili son tekrar ve kontrolleri yapıp okul hazırlığınızı tamamlayabilirsiniz.